بسم الله الرحمن الرحیم
احکام روزه
فتاواى امام خمینى «قدّس سرّه»
فتاواى آیت الله العظمى خامنه‌اى «دام ظله»
1 - اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود، چنانچه کارى که روزه را باطل مىکند انجام نداده باشد، باید نیت کند و روزه او صحیح است. و اگر کارى که روزه را باطل مىکند انجام داده باشد، یا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است روزه او باطل مىباشد، ولى باید تا مغرب کارى که روزه را باطل مىکند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نماید.
1 - کسى که در ماه رمضاناز روى فراموشى یا بىاطلاعى، نیت روزه نکرده و در اثناى روز ملتفت شد، در صورتیکه کارى که روزه را باطل مىکند انجام داده باشد، روزهى آن روز باطل است ولى تا غروب* از کارهاى باطل کننده‌ى روزه خوددارى کند. اما چنانچه تا هنگامى که ملتفت روزه مىشود، کارى که روزه را باطل مىکند انجام نداده باشد اگر بعد از ظهر است روزه باطل است، و اگر پیش از ظهر است، بنابر احتیاط واجب باید نیت روزه کند و روزه بگیرد و بعداً نیز روزهى آن روز را قضاء کند.
2 - کسىکه براى بجا آوردن روزه میتىاجیر شده، اگر روزه مستحبى بگیرد اشکال ندارد. ولىکسىکه روزه قضا یا روزه واجبدیگرىدارد، نمىتواند روزه مستحبىبگیرد، و چنانچه فراموشکند و روزه مستحب بگیرد، در صورتىکه پیشازظهر یادش بیاید، روزه مستحبىاو به هم مىخورد و مىتواند نیت خود را به روزه واجب برگرداند و اگر بعدازظهر ملتفت شود، روزه او باطل است و اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزهاش صحیح است گرچه بىاشکال نیست.
2 - کسى که روزهى قضاى ماه رمضان بر او واجب است، نمىتواند روزهى مستحبى بگیرد. و چنانچه فراموش کند و روزهى مستحبى بگیرد در صورتیکه در اثناى روز یادش بیاید روزهى مستحبى او باطل مىشود. حال اگر پیش از ظهر باشد مىتواند نیت روزهى قضاى ماه رمضان کند و روزهاش درست است.
3 - اگر مریض پیش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت کارى که روزه را باطل مىکند انجام نداده باشد، باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نیست.
3 - اگر مریض در اثناى روز ماه رمضان خوب شود، واجب نیست که نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد، ولى اگر پیش از ظهر باشد و کارى که روزه را باطل مىکند از او سر نزده باشد احتیاط مستحب آن است که نیت روزه کند و روزه بگیرد و پس از ماه رمضان باید آن روز را قضا کند.
4 - اگر در روزه واجب معینى مثل روزه رمضان از نیت روزه گرفتن برگردد روزهاش باطل است، هر چند پیش از ظهر دوباره قصد روزه کند، و نیز اگر نسبت به ادامه روزه دچار تردید شود. ولى چنانچه نیت کند که چیزى را که روزه را باطل مىکند بجا آورد در صورتى که آن را انجام ندهد روزهاش باطل نمىشود.
4 - در روزهى ماه رمضان اگر در اثناى روز از نیت روزه گرفتن برگردد بطورى که قصد ادامهى روزه نداشته باشد، روزهاش باطل مىشود و قصد دوبارهى او براى ادامهى روزه فایده ندارد. امّا اگر دچار تردید شود به این معنى که هنوز تصمیم نگرفته است روزه را باطل کند، یا تصمیم بگیرد کارى را که موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام ندادهاست، در این دو صورت، صحت روزهى او محل اشکال است. و احتیاط واجب آن است که روزه را تمام کند و بعدا هم آن را قضا نماید. هر روزهى واجب معیّن دیگر - مانند نذر معین و امثال آن - نیز داراى همین حکم است.
1 - توضیح المسائل، م1561
2- توضیح المسائل، م1563
3- توضیح المسائل، م1567
4- تحریر الوسیله، ج 1، کتاب الصوم، القول فی النیة، ص 255، م
1 - استفتاء جدید، 7
2- استفتاء جدید، 10
3- استفتاء جدید، 11
4- اجوبة استفتائات، س 758
* غروب شرعى که وقت اذان مغرب است.
